آشنایی مختصر با زندگی حضرت علی ـ علیه السّلام ـ

● اوّلین نور امامت؛

● دوّمین معصوم؛

● اسم ایشان، علی که در میان 14 معصوم ـ علیهم السّلام ـ 4 «علی» وجود دارد: امام اوّل، امام چهارم، امام هشتم و امام نهم ـ علیهم السّلام ـ؛

● کینه‌شان، ابوالحسن؛ در میان 14 معصوم ـ علیهم السّلام ـ 5 معصوم وجود دارند که کنیه‌شان ابوالحسن است؛

● مهم‌ترین لقب ایشان، امیرالمؤمنین است، چون اوّلين لقبى است كه رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ از طرف خدا به حضرت على بن أبى طالب ـ علیه السّلام ـ دادند و این لقب، همان معنای آیه «اولِى الْامْرِ مِنْكُمْ» است؛ گرچه تمام 12 امام شامل این آیه هستند ولی این لقب اختصاص به حضرت علی ـ علیه السّلام ـ‌ دارد و هیچ‌کس در عالم نیابد به با این لقب صدا زد شود حتّی سایر اهل بیت و چون در روایات داریم که شخصی امام صادق ـ علیه السّلام ـ را با این لقب اسم برد امّا حضرت او را نهی نمود و فرمود این لقب خاص حضرت علی ـ علیه السّلام ـ می‌باشد و خلفا غاصب، این لقب را هم غصب کردند، با این‌که به این موضوع آگاه بودند.

● القاب مهم دیگر حضرت: برای حضرت القاب بسیاری وجود دارد من جمله «سيّد المسلمين»، «يَعْسوب الدّين»، «قائِد الغُّرِّ الْمُحَجَّلين»، «امام الْبَرَرَة»، «قاتل الْفَجَرَة»، «خليفة رسول الله»، «وصيّ رسول الله»، «وزيررسول الله»، و صدها لقب دیگر؛

● دوران امامت ایشان، مجموعاً 30 سال بود به 2 دوره تقسیم می‌شود، یک دوره تقیّه شدید، و یک دوره خلافت، شیخ مفید در کتاب الارشاد خود، درباره این دوران چنین می‌نویسد:

دوران امامت على ـ عليه السّلام ـ پس از رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ 30 سال بود:

1.دوره اوّل: 24 سال و 6 ماه از اين مدّت را آن حضرت نمى‌‏توانست دخالتى در كارها و احكام اسلام بنمايد و همواره در تقيه بود (و از اظهار نظر و بيان حقائق خوددارى فرموده، با آنها كه سر كار بودند) مدارا می‌كرد.

2. دوره دوّم: 5 سال و 6 ماه ديگر را (نيز كه خود بر سر كار آمد) گرفتار جنگ با منافقين بود:

1) ناکثین، آنان كه بيعت‌‏شكنى‏ كردند (چون طلحه و زبير)؛

2) قاسطین، آنان كه از حقّ رو گرداندند (چون معاويه و يارانش)؛

3) مارقین، آنان كه از دين بيرون رفتند (چون خوارج نهروان)؛

در تمامى اين مدّت بفتنه گمراهان دچار گشته، دست او را بسته بودند.

چنان‌چه رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ 13 سال (كه در مكه بود) نمى‌‏توانست احكام اسلام و نبوّت خود را (آن طور كه بايد) بمردم برساند، و همواره در ترس و زندان، و در حال فرار و دورى از اجتماع بسر مي‌برد، نه قدرت داشت كه با كفار جهاد كند، و نه استطاعت داشت كه از مؤمنين دفاع بنمايد.

پس از هجرت بمدينه نيز 10 سالى كه در آن‌جا ماند همواره با مشركين مبارزه و جهاد مي‌كرد و گرفتار آزار منافقين بود، تا آن‌گاه كه خداى عز و جل قبض روحش فرمود و در بهشت برينش جاى داد. (ترجمه ارشاد ( رسولى محلاتى )، ج‏1، ص: 8)

متولد، 13 رجب 23 قبل از هجرت؛ 21 روز بعد پائيز، مطابق با 21 مهر امروزی، در کعبه معظّمه، تنها کسی که در آن‌جا متولّد گردید؛

شهادت، در 21 ماه مبارک رمضان، سال 40 ه.ق در کوفه؛

سن مبارک، 63 سال پر برکت و هم سن نبی اکرم ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ؛

مدّت سکونت در کوفه، حدود 5 سال؛

سن رسیدن به امامت، 33 سالگی؛

مرقد مطهر، در شهر نجف اشرف در کنار قبر انبیاء‌ بزرگ؛ البتّه این شهر به دلیل وجود مرقد مطهر ایشان بوجود آمد و قبل از آن شهری در آن‌جا نبود و قبر حضرت امیرالمؤمنین ـ علیه السّلام ـ حدود 100سال مخفی بود وامام صادق ـ علیه السّلام ـ آن را برای مردم آشکار نمودند؛

پدرشان، حضرت ابوطالب ابن عبدالمطّلب، ایشان برادر اعیانیِ (پدر و مادریِ) عبد اللّه پدر حضرت رسول ـ صلّى اللّه عليه و آله و سلم ـ بودند، حضرت ابوطالب مقامات و کرامات بسیاری داشته‌اند که در این مختصر نمی‌گنجد؛

نام مادرشان، حضرت فاطمه بنت اسد بن هاشم بن عبد مناف، ایشان هم دارای مقامات عالی بودند که از همه مهم‌تر این است که وقتی خداوند به هیچ زنی اجازه نداد که در داخل کبعه فرزندش را به‌دنیا آورد و حتّی حضرت مریم، مأمور گشت که از آن معبد و عبادتگاه بیرون رود ولی خداوند به فاطمه بنت اسد اجازه ورود به کعبه را داد، نه تنها اجازه داد، بلکه دیوار را شکافت تا او از این طریق اعجازی به داخل بیاید و نه از درب کعبه؛ تا خود دلیلی عظیم بر عظمت مادر و مولود کعبه تا الی الابد باشد و هیچ‌کس نتواند منکر آن شود و هر سال در 13 رجب همان دیوار کعبه شکاف می‌خورد، تا اتمام حجّتی برای همگان باشد.

علّت هجرت از مدینه به کوفه، بعد از جنگ جمل، حضرت به مدینه برنگشتند و به سمت کوفه که هم شهری نظامی بود و هم نزدیک دشمن درجه 1 اسلام، یعنی معاویه ملعون در شام بود، هجرت نمود و امور کشور عظیمی اسلام را از آن‌جا ادامه دادند و به ‌نحوی پایتخت کشور عظیم اسلامی را برای اوّلین بار از مدینه منوّره به کوفه منتقل کردند.

فرزندان ایشان

از فاطمه البتول، سيدة نساء العالمين، بنت سيد المرسلين، محمد خاتم النبيين ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ‏:

1. امام حسن ـ علیه السّلام ـ؛

2. امام حسین ـ علیه السّلام ؛

3. حضرت زینب کبری ـ علیها السّلام ـ؛

4. حضرت زینب صغری ام کلثوم ـ علیها السّلام ـ؛

5. حضرت محسن شهید ـ علیه السّلام ـ، شیخ مفید در الارشاد چنین می‌نویسد:

«رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ آن‌گاه كه دخترش، فاطمه ـ عليها السّلام ـ بدان پسر حامله بود او را محسن نام نهاد ولی بعد از رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ او را سقط نمود.»

از خوله حنفیّه بنت جعفر ابن قیس:

6.محمّد حنفیّه با کنیه ابى‌القاسم، در بعضى روايات است كه رسول خدا ـ صلّى اللّه عليه و آله و سلم ـ، امير المؤمنين ـ عليه السّلام ـ را به ميلاد محمّد بشارت داد و نام و كنيت خود را عطاى او گذاشت‏. او فردی شجاع بود و در جنگ جمل و صفین حضور داشت ولی در کربلاء در کنار برادرنش حضور نداشت.

از امّ حبيب بنت ربيعه:

7. عمر؛

8. رقيّه كبرى، که دوقلو بودند؛

از  امّ البنين، فاطمه بنت حزام ابن خالد كلابى ابن دارم‏:

9. حضرت ابوالفضل العباس، قمر منیر بنی‌هاشم ـ علیه السّلام ـ؛

10. جعفر؛

11. عثمان؛

12. عبدالله اکبر که همه در کربلاء شهید شدند؛

از ليلى بنت مسعود دارميّه:

13. محمّد اصغر با کنیه: ابوبکر؛

14. عبداللّه است، هر دو در كربلا شهيد شدند.

از اسماء بنت عمیس:

15. یحیی؛

از امّ سعيد بنت عروة بن مسعود ثقفى (و بعضی کفته‌اند: از  امّ شعيب مخزوميّه):

16. امّ الحسن؛

17. رمله کبری‏؛

از  امّ سعيد بنت عروه‏:

18. نفيسه امّ كلثوم صغرى‏؛

19. زينب صغرى؛

20. رقيّه صغرى‏؛

و باقی فرزندان بدون نام مادران:

21. امّ هانى؛

22. امّ الكرام؛

23. جمانه مكنّات به امّ جعفر؛

24. امامه؛

25. امّ سلمه؛

26. ميمونه؛

27. خديجه؛

28. فاطمه - رحمة اللّه عليهنّ-

البتّه بعضی بیشتر از این فرزندان برای حضرت، شمرده‌اند.

منبع:
برگرفته از  الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، ج‏1، ص: 355 و منتهى الآمال فى تواريخ النبى و الآل عليهم السلام(فارسى)، ج‏3، ص: 1896